Op vrijdag 3 november organiseerde DigiC samen met VolkerWessels haar derde marktinnovatiedag in het Digilab in Vianen. Opdrachtgevers, ontwikkelaars, bouwers en vernieuwende startups en scale ups kwamen samen om het te hebben over het thema “Versnelt Digital Twinning de circulaire bouwrevolutie?”
Fotografie: Irene Vijfvinkel
De dag werd plenair afgetrapt door moderator dr. Rob Peters en Jan Willemsen, algemeen directeur bij Vialis. Als gastheer van de dag, en als één van de fouding captains van DigiC, heette Jan iedereen van harte welkom en benadrukte hij het unieke van DigiC: het opzoeken van de verbinding, verschillende partijen bij elkaar brengen en middels samenwerking écht stappen maken in de richting van een circulaire bouweconomie.
Op zijn circulaire Adidas sneakers nam Marco van der Werf ons in zijn keynote mee in de wereld van kunstmatige intelligentie. Marco is oprichter van Bit en doceert in kunstmatige intelligentie aan de TU Delft en de Universiteit van Amsterdam. Bit werkt mee aan de tofste AI-projecten over de hele wereld voor merken als Ikea, Nike, NRC, Philips, Patagonia en Schiphol. Gedurende een half uur nam Marco de zaal mee in de meest bizarre voorbeelden van AI: van het leren van wifi-signaal om mensen te zien tot genetisch gemanipuleerde bomen die meer CO2 opnemen, en van liquid 3D printing tot self-assembling robots. Wanneer we dit vertalen naar circulariteit komen we tot de conclusie dat we kunstmatige intelligentie nodig gaan hebben om in de toekomst te kunnen voldoen aan de opeenstapeling van eisen op het gebied van duurzaamheid (klimaatneutraal en biobased bouwen). Marco gaf hierin treffende voorbeelden vanuit andere sectoren, zoals het zo licht mogelijk maken van de partition wall: de muur tussen de cockpits en de rest van het vliegtuig.
Vervolgens gaf Ko Bontje van Stamhuis een pitch over de Holohelmet. Deze ontwikkeling bestaat uit een combinatie van de Microsoft Hololens en een helm. Stamhuis zet deze in om beeld en informatie bij te klant te krijgen en deze informatie optimaal te benutten in winkels en op de bouwplaats. Door middel van de GPS-ontvanger en het basisstation op de Holohelmet is het zelfs mogelijk om op de centimeter nauwkeurig locatie te bepalen. Op deze manier kan er met de Holohelmet precies bepaald worden waar er bijvoorbeeld piketpalen in de grond geslagen moeten worden. Ko eindigde zijn pitch met een oproep: Hoe houden we een digital twin dynamisch en relevant? Heb jij hier ideeën over? Mail dan naar info@digicnl.nl.
Van de Holohelmet naar LIVE Liendert: Emmeke van Ulsen van de Gemeente Amersfoort nam ons in haar pitch mee in de Digital Twin van de Amersfoortse wijk Liendert. Een inspirerend voorbeeld van hoe leveranciers succesvol met elkaar samenwerken en verschillende producten laten samenkomen in één Digital Twin: de 3D-Cityplanner van Strategis. Zo levert Geomaat de fotorealistische data, NEO de realistische bomen en is de 3D-Cityplanner ook gekoppeld aan de Groene Baten Planner van het RIVM die berekent wat de CO2-impact is van bijvoorbeeld het neerzetten van bomen. Emmeke gaf ook suggesties mee voor verdere doorontwikkeling richting circulariteit en toekomstig hergebruik van materialen. Hier wordt de komende tijd verder over nagedacht. Wil jij hierover meedenken? Neem dan contact met ons op door te mailen naar info@digicnl.nl.
Afbeelding: Stamhuis/Building Virtuality
Na hun pitches namen Ko en Emmeke plaats op het podium voor een afsluitend panelgesprek en sloot ook Vincent Gruis aan, Hoogleraar Housing Management aan de TU Delft en voorzitter van het Transitieteam Circulaire Bouweconomie. Volgens Vincent zijn circulariteit en digitalisering geen doelen op zich, maar beide middelen die er uiteindelijk voor zullen zorgen dat we veel milieuvriendelijker kunnen gaan bouwen. Om dit te bevorderen en de doelen van 2030 naar voren te halen, stelt het Ministerie van Binnenlandse Zaken per 1 januari 2025 strengere eisen aan de zogenoemde MPG (Milieu Prestatie Gebouwen). Vincent gaf aan dat circulariteit en digitalisering nationaal nog onderbelicht zijn. Hij ziet de noodzaak van een programma als DigiC en dat er op deze thema’s publiek-privaat samengewerkt moet worden. Hij ziet dan ook veel kansen in de innovatieve oplossingen die gedurende de ochtend voorbij zijn gekomen. Hij spreekt uit graag in gesprek te willen gaan met DigiC en bijbehorende partners over nationale opschaling en het leggen van linkjes op Europees niveau. Heb jij input die wij mee moeten nemen in onze gesprekken met Vincent? Mail dan naar eerdergenoemd e-mailadres.
Na het plenaire programma gingen de aanwezigen samen aan de slag in verschillende workshops. In de workshop van Arcadis namen Ilona Kemeling en Arjan van Laar ons mee in de toepassing van Digital Twins tijdens de beheer- en onderhoudsfase van grote infrastructurele werken zoals bruggen en tunnels. Een groot deel van de kosten van infrastructurele werken (circa 75%) zit in de gebruiksfase, niet de bouwfase. Dit geldt ook voor een groot gedeelte van het energiegebruik en daarmee de uitstoot gerelateerd aan het werk. Met een Digital Twin kan het beheer en onderhoud meer circulair gemaakt worden door langer gebruik van onderdelen, hergebruik bij vervanging of ontmanteling en minder vervoersbewegingen naar het werk toe door monitoring op afstand met sensordata. In de groepsgesprekken werd duidelijk dat toestandsafhankelijk onderhoud ook interessant kan zijn voor woningbouw en utiliteitsbouw. Redenatie vanuit de functionaliteit (luchtkwaliteit, bezetting) en waarde daarvan zijn belangrijk voor het uitvoeren van onderhoud. Kosten voor onderhoud zouden daarbij kunnen dalen. En om circulariteit in de beheerfase al te borgen in de ontwerpfase is het belang dat het datamodel gebruikt in de ontwerpfase aansluit bij het datamodel dat in de beheerfase wordt gebruikt om condities en waarde van de functionaliteit van de gebouwen te meten.
De workshop van Viails bestond uit twee onderdelen. Marco de Jong nam de aanwezigen mee in de grootschalige projecten van Vialis waarin gebruik wordt gemaakt van een Digital Twin, denk aan bruggen, sluizen en tunnels. Hij trapte de workshop af met het laten zien van verschillende soorten Digital Twins (operational twin, asset twin, autonomous twin) en wat Vialis onder een Digital Twin verstaat: de digitale representatie (virtueel model) van de actuele fysieke werkelijkheid buiten. De Digital Twin omvat alle projectfases, van planvorming tot en met onderhoud. Vervolgens konden de deelnemers tijdens de Digilab Experience echt beleven hoe zo’n Digital Twin in elkaar steekt en wat er allemaal mogelijk is. Een Digital Twin wordt door Vialis in dit opzicht gebruikt als een communicatiemiddel: doordat men de digitale representatie ziet, begrijpt men ook beter hoe deze in de fysieke werkelijkheid werkt. Middels een Digital Twin, van bijvoorbeeld de Buitenvelderttunnel, zijn er veel betere testen mogelijk, kunnen er discussies naar voren gehaald worden, worden fouten er vooraf uitgehaald en wordt er vertrouwen bij de opdrachtgevers gecreëerd.
Tot slot ging Wilfred van Beuningen van Bouwlab R&Do in zijn sessie in op de vraag: “Wat levert een Digital Twin voor een woning op?” BouwLab ondersteunt een Community of Practice bestaande uit vijf woningcorporaties die zichzelf als doel hebben gesteld om invulling te geven aan de digitale woning van de toekomst door middel van een digital twin: gericht op onderhoud en het verduurzamen van bestaande woningen. De eerste twee jaar van dit Groeifonds project zijn achter de rug en Wilfred presenteerde tijdens deze workshop de resultaten aan de hand van use cases. Maar wat is er nou nodig om ook doorrekeningen te maken op het vlak van circulariteit? Op welke manier kunnen/willen partijen aanhaken? En wat hebben partijen daarbij nodig? Aan de hand van deze vragen ontstond een levendige interactie tussen de aanwezigen. Om circulariteit meetbaar te maken moeten er keuzes worden gemaakt in welke standaarden worden gebruikt om circulariteit te definiëren zodat een eenduidige methode kan worden gehanteerd. Daarnaast bleek dat er behoefte is aan duidelijkheid over wie er verantwoordelijk moet zijn voor bouwmaterialen nadat een gebouw is gebouwd. Hierbij is een terugnamegarantie van materialen door de makers nodig om de circulaire bouw een boost te geven, maar vraagstukken rondom eigenaarschap van het gebouw zelf blijven punt van discussie. DigiC spreekt verder met Wilfred en Bouwlab over de komende twee jaar van de digital twin voor de woningbouw en hoe we circulariteit hierin mee kunnen nemen. Verschillende suggesties zijn tijdens deze workshop al voorbij gekomen, maar mocht je hier ook over mee willen denken, mail dan naar info@digicnl.nl.
